Związki partnerskie, zwane też konkubinatami są coraz częściej spotykane, a spada liczba zawieranych małżeństw. Mimo to ustawodawca nie wprowadził żadnych przepisów regulujących możliwość rozliczenia majątku po rozstaniu. . Jeśli byli partnerzy są w stanie dojść do porozumienia, nie ma wówczas większego problemu. Gorzej jednak jeśli nie jest to możliwe i wówczas jedno z nich musi zwrócić się do sądu. Jedną z wielu problematycznych kwestii jest wówczas m.in.. nie tylko obliczenie wysokości roszczenia, ale również wskazanie jego podstawy prawnej. Nie można wówczas stosować przepisów ani procedury dotyczących podziału majątku wspólnego w związku małżeńskim.
Jakie przepisy można wówczas stosować?
Jeśli byli partnerzy posiadają wspólny majątek, wówczas znajdą zastosowanie przepisy prawa cywilnego dotyczące współwłasności w częściach ułamkowych wraz z jej zniesieniem, o bezpodstawnym wzbogaceniu, czy o spółce cywilnej. Jeśli partnerzy nabyli wspólnie np. nieruchomość, niezbędne jest wówczas przeprowadzenie postępowania o zniesienie współwłasności. W innych wypadkach z kolei najczęściej stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu
Jak wygląda bezpodstawne wzbogacenie przy związku partnerskim?
Najbardziej skrótowo i w uproszczeniu – bezpodstawne wzbogacenie występuje wówczas, gdy jedna osoba zostaje wzbogacona kosztem drugiej osoby, która wskutek tego staje się zubożona, przy czym następuje to bez podstawy prawnej. Nie oznacza to jednak, że można w ten sposób dochodzić zwrotu każdego świadczenia, gdyż trzeba brać również pod uwagę takie elementy jak zasady współżycia społecznego czy względy słuszności. świadczenia, które służyły do bieżącej realizacji wspólnego życia nie mogą być dochodzone za pośrednictwem przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu i świadczeniu nienależnym, albowiem cel świadczenia został zrealizowany Jeśli ktoś np. robił zakupy spożywcze czy też bieżące, w tym również na rzecz drugiej osoby, nie może domagać się zwrotu. Jeśli jedna z osób w związku, mówiąc potocznie, utrzymywała drugą, po rozstaniu nie może domagać się zwrotu tego, co świadczyła.
Czy można żądać zwrotu nakładów dokonanych na majątek partnera?
Tak, jest to możliwe i ogólnie rzecz biorąc, nie ma potrzeby czekania do zakończenia związku, choć z reguły jak ludzie są razem, nie dokonują tego tpyu rozliczeń, ale wspólnie korzystają z majątku, jak np. z nieruchomości, którą wspólnie zamieszkują. Po rozstaniu jednak pojawia się często problem. Często przybiera to postać finansowania lub współfinansowania remontów, kupowania różnych rzeczy (np. zabudowa kuchni, ogrzewanie itp.). Po rozstaniu powstaje problem z rozliczeniem środków, które zostały wypłacone i powiększyły majątek partnera, podniosły jego wartość. Postępowania takie są często niestety skomplikowane i długotrwałe.
Z jednej strony trzeba wykazać wysokość poniesionych nakładów, wartość wzbogacenia jednej strony i zubożenia drugiej, a także, w jaki sposób te nakłady podniosły wartość majątku partnera. Jeśli ktoś w sądzie domaga się zapłaty, powinien udowodnić nie tylko zasadność roszczenia, ale również jego wysokość. Warto więc być zapobiegliwym i zbierać dowody ponoszenia tych kosztów, takie jak faktury, potwierdzenia zapłaty, zeznania świadków. Same zeznania strony mogą okazać się niewystarczające.
Czy w związku partnerskim może istnieć majątek wspólny?
Co prawda z mocy prawa między partnerami nie powstaje wspólnota majątkowa, ale nie ma przeszkód, aby partnerzy mieli majątek wspólny. Mogą oni wspólnie nabyć np. samochód czy nieruchomość, sprzęt RTV czy AGD. Nie są oni małżonkami, ale są współwłaścicielami i stosuje się wówczas przepisy o tak zwanej współwłasności w częściach ułamkowych. Jeśli partnerzy lub byli partnerzy chcą dokonać zniesienia współwłasności, stosuje się odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego. Można wówczas dokonać podziału fizycznego, podziału quad usum, czyli do korzystania lub przyznać całość jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty drugiego.
Dokonanie rozliczenia po zakończeniu związku partnerskiego jest trudne i budzące wiele emocji. Dobrze jest wówczas zachować rozsądek i powściągnąć emocje, co niewątpliwie pozwoli na korzystniejsze i prostsze załatwienie sprawy.
Stan prawny : październik 2022