Czasami w wyniku błędu w ofercie sklepu internetowego pojawia się produkt, którego cena jawi się jako niezwykła okazja. W przypadku zakupu takiego produktu konsument może liczyć na zaoszczędzenie kilkuset albo nawet kilku tysięcy złotych. Czy sprzedawca może jednak uniknąć skutków takiej pomyłki po dokonaniu zakupu przez osobę zainteresowaną?
Bez wątpienia w przypadku zawierania umowy sprzedaży na odległość tj. za pośrednictwem strony internetowej, czy też w toku aukcji internetowej, strony składają oświadczenia woli w rozumieniu art. 60 k.c. Natomiast stosownie do treści art. 84 § 1 i § 2 k.c., podmiot składający takie oświadczenie może uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli, jeżeli jest ono dotknięte błędem. Konieczne jest przy tym spełnienie wymogów wynikających z art. 84 k.c. W § 1 przytoczonego przepisu, ustawodawca wskazał, że jeżeli oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Zatem w omawianym przypadku należy uznać, że w przypadku gdy cena za produkt jest rażąco niska, nie jest oznaczona jako promocja albo sama jej nazwa wskazuje na posiadanie przez nią szczególnych cech (np. super, ultra), to wówczas należy przyjąć, że kupujący mógł z łatwością zauważyć błąd.
Dodatkowo niezbędne jest wykazanie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści. Wynika to z faktu, że zgodnie z art. 84 § 2 k.c. można powoływać się tylko na błąd istotny. Jako przykład można podać przypadek, gdy różnica ceny podanej omyłkowo przez przedsiębiorcę oraz ceny podstawowej, oferowanej typowo na rynku za tego rodzaju przedmioty jest rażąca (np. cena podana przez przedsiębiorcę stanowi jedynie nieznaczną część ceny oferowanej typowo za produkty określonej marki). Wówczas należy uznać, że przedsiębiorca działał pod wpływem błędu istotnego.
W przypadku powstania sporu co do skuteczności złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli dotkniętego wadą błędu, możliwe jest skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego.
Jaki jest skutek złożenia skutecznego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli dotkniętego wadą błędu?
Uprawniony może poprzez złożenie takiego oświadczenia doprowadzić do nieważności umowy sprzedaży. Należy jednak pamiętać, że w takim przypadku umowa jest nieważna w całości, co powoduje konieczność zwrotu wzajemnych świadczeń. Oznacza to, że sprzedający jest zobowiązany do zwrócenia środków pieniężnych uzyskanych przez niego od kupującego, natomiast kupujący jest zobowiązany do zwrotu nabytego od sprzedającego przedmiotu. Dodatkowo należy zauważyć, że w przypadku złożenia przez sprzedającego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych, można doprowadzić do nieważności umowy sprzedaży jako całości, nie można natomiast uchylić się jedynie od niektórych postanowień umowy z zamiarem pozostawienia w mocy pozostałych[1]. Sprzedający nie może zatem żądać jedynie dopłacenia różnicy ceny przez nabywcę, a w pozostałym zakresie pozostawić umowę w mocy.
Jakie roszczenie przysługuje sprzedającemu w przypadku odmowy zwrotu nabytego towaru przez nabywcę?
W przypadku odmowy zwrotu nabytego towaru bądź też pozostawiania oświadczeń sprzedającego bez odpowiedzi, możliwe jest wystąpienie do sądu z roszczeniem windykacyjnym. Zgodnie z art. 222 § 1 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. W przypadku nieważności umowy sprzedaży, prawo własności rzeczy sprzedanej niejako powraca do pierwotnego właściciela, czyli sprzedającego. Może on wówczas żądać od jej posiadacza wydania tej rzeczy
Stan prawny: listopad 2022 r.
Fot. pixabay.com
[1] Wyrok SN z 19.11.2003 r., V CK 477/02, LEX nr 175975.