Prawnik konstruujący zleconą umowę, oprócz wielu formalno-prawnych wymogów charakteryzujących daną konstrukcję prawną czy poprawnym oznaczeniu stron i ich reprezentacji, musi pamiętać o niemniej ważnej kwestii, jakimi są założenia przekazane przez klienta. To po rozmowie wstępnej, radca prawny lub adwokat powinien uzyskać od zlecającego wszystkie informacje, które będą relewantne dla poprawnego skonstruowania umowy w danym stanie faktycznym. Jednym z takich założeń jest informacja dotycząca sposobu realizacji przedmiotu umowy — czy ma zostać wykonany osobiście lub też może zostać spełniony przez podwykonawcę.
Kiedy wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia osobiście przez dłużnika?
Lektura przepisów Kodeksu Cywilnego pozwala na wskazanie ogólnej zasady dotyczącej tej tematyki – “Świadczenie do którego dłużnik się zobowiązał nie musi być spełnione osobiście”. To ze źródła danego zobowiązania może wynikać, że dane świadczenie musi zostać spełnione bezpośrednio przez dłużnika. Jeżeli zatem naszemu klientowi zależy, aby dany przedmiot umowy miał być wykonany osobiście, warto zawrzeć w jej treści odpowiednią klauzulę. Takie zapisy przyjmują różne formy, w niektórych wskazuje się zakres prac, który musi zostać wykonany osobiście, zaś w jeszcze innych wykazuje się pewną grupę podmiotów, którymi dłużnik może się posłużyć jako podwykonawcami.
Zgodnie z powyższym, należy zauważyć, iż wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia osobiście przez dłużnika tylko w następujących przypadkach:
1. jeżeli wynika to z samej treści czynności prawnej
2. jeżeli wynika to z samej treści ustawy
3. jeżeli wynika to z charakteru i właściwości przedmiotu zobowiązania
1.1 W przypadku sytuacji opisanej w punkcie pierwszym, sytuacja wydaje się klarowna — jeżeli z samej treści umowy wynika, że dany przedmiot umowy musi zostać wykonany osobiście i strony zgodnie tak postanawiają to “pacta sunt servanda”
2.1 Istnieją sytuacje gdzie ustawa tj. Kodeks Cywilny wskazuje konkretne przypadki kiedy to dany przedmiot umowy musi zostać wykonany osobiście. Takie zastrzeżenia są poczynione w:
● art. 738 § 1 zd. 1 k.c. – “Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności”;
● art. 849 k.c. – treść i charakter tego przepisu, dotyczącego odpowiedzialności hotelarzy za rzeczy im pozostawione, pozwala nam stwierdzić, iż przechowawca nie może oddać rzeczy na przechowanie innej osobie;
● art. 647[1] k.c. – w tym artykule Kodeksu Cywilnego dotyczącym podwykonawcy w umowie o roboty budowlane, wskazane jest, iż w pierwotnej umowie pomiędzy inwestorem a wykonawcą powinien zostać wskazany zakres robót, które będą wykonywane osobiście przez wykonawcę lub przy pomocy podwykonawcy.
3.1 Trzeba również pochylić się nad samymi właściwościami świadczenia — jeżeli z samego zobowiązania wynika, że jego przedmiot może zostać wykonany tylko przez dłużnika, ze względu na jego indywidualne kwalifikacje czy cechy — to przedmiot takiej umowy musi zostać wykonany osobiście.
Stan prawny: marzec 2023 r.
Fot. pixabay.com