Po podjęciu decyzji o rozstaniu i prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie o rozwód, powstaje pytanie jak można podzielić majątek zgromadzony w trakcie trwania małżeństwa. Oczywiście, wskazana kwestia dotyczy jedynie osób, które w trakcie małżeństwa pozostawały w ustroju wspólności majątkowej małżeńskie. Na co należy zwrócić uwagę przy podziale majątku wspólnego?
Jakie istnieją sposoby podziału majątku wspólnego?
Możemy wyróżnić dwa sposoby podziału majątku:
a.) w drodze zgodnej umowy stron
b.) w drodze podziału sądowego w wyniku postępowania działowego
Pierwszy ze wskazanych sposobów znajduje zastosowanie zarówno w czasie trwania małżeństwa, a także po jego ustaniu. Do skutecznego zawarcia umowy o podział majątku wspólnego wymagana jest zgodna wola stron . Co do zasady forma umowy o podział majątku wspólnego jest dowolna. W przypadku jednak, gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, to wówczas konieczne jest zawarcie umowy o podział majątku wspólnego w formie aktu notarialnego.
Drugi ze sposobów polega na złożeniu we właściwym sądzie rejonowym wniosku o podział majątku wspólnego. Właściwym sądem rejonowym dla takiego wniosku będzie sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku. Złożenie takiego wniosku zainicjuje postępowanie nieprocesowe. Istnieje również możliwość złożenia wniosku o częściowy podział majątku wspólnego
Czy udziały małżonków w majątku wspólnym są równe?
Co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Wynika to z art. 43 § 1 k.r.o. Jednak z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, żeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Z takim żądaniem mogą wystąpić również spadkobiercy małżonka. Przedmiotowe uprawnienie zostało jednak ograniczone do wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.
Przy uwzględnianiu stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego ocenie podlega oprócz dochodów małżonka, również jego starania o wychowania wspólnych dzieci oraz pracę na rzecz wspólnego gospodarstwa domowego. Ustawodawca w art. 43 § 3 k.r.o. wyraźnie przewidział więc konieczność uwzględnienia starań małżonka o wspólne gospodarstwo i wychowanie potomstwa. Przepis ten ma zapobiegać pokrzywdzeniu osób, które poświęciły swój rozwój zawodowy na rzecz potrzeb założonej rodziny. Takie okoliczności wynikają z przyjętego modelu rodziny.
Czy można żądać zwrotu wydatków i nakładów w postępowaniu o podział majątku wspólnego?
W przypadku poczynienia wydatków bądź nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków, małżonek na którego majątek osobisty zostały poczynione nakłady powinien je zwrócić. Wyjątkiem zostały objęte wydatki i nakłady konieczne na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Istnieje możliwość żądania zwrotu wydatków i nakładów, które jeden z małżonków poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zasadą jest również dokonywanie rozliczeń z wydatków i nakładów przy umownym bądź sądowym podziale majątku wspólnego.
Stan prawny: styczeń 2023 r.
Fot. pixabay.com