Klasyczna spółka czy konsorcjum — czyli czym jest spółka cicha?

Polskie prawo przewiduje kilka możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Forma jednoosobowej działalności gospodarczej czy też prowadzenie jej pod postacią spółki cywilnej wydają się najbardziej powszechnymi z nich. Obecnie obowiązujący ustrój prawny przewiduje również mniej popularne sposoby prowadzenia biznesu, chociażby pod postacią spółki komandytowo-akcyjnej. Jednym z tych mniej intuicyjnych form jest enigmatycznie brzmiąca – “spółka cicha”. Co ciekawe, lektura czy to Kodeksu Spółek Handlowych, czy to Kodeksu Cywilnego nie poda nam jasnej odpowiedzi czym jest taki twór prawny. Z pomocą w tym przypadku, przychodzimy my — w niniejszym artykule wyjaśnimy czym jest owa spółka oraz przedstawimy sytuację jej wspólników.

Czym jest spółka cicha?

To, co należy powiedzieć na wstępie to fakt, iż spółka cicha nie jest klasyczną “spółką” tzn. nie jest uregulowana na kanwie Kodeksu Spółek Handlowych. Co więcej, jej istota nie została opisana w Kodeksie Cywilnym. Była ona uregulowana w przeszłości tj. przewidywał ją Kodeks Handlowy z 27.06.1934 r., jednakże w dzisiejszych aktach prawnych trudno doszukiwać się jakiejkolwiek formalizacji tej instytucji prawnej. Należy zatem uznać, iż taka “spółka” jest przykładem umowy nienazwanej, zatem należy wobec niej stosować przepisy ogólne Kodeksu Cywilnego.

Istota spółki cichej

Ciężko mówić o jakichkolwiek essentialia negotii w przypadku umowy nienazwanej, jednakże istotą umowy spółki cichej jest wniesienie przez “wspólnika cichego” wkładu (czy to pieniężnego, czy też aportu) na rzecz “wspólnika jawnego”, prowadzącego we własnym imieniu przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową. Ze względu na wniesiony wkład, wspólnik cichy uczestniczy w zyskach takiej działalności przy jednoczesnym braku ujawniania jakiegokolwiek powiązania z niniejszym przedsiębiorstwem. Co ciekawe, istotą umowy spółki cichej jest fakt, iż wspólnik cichy nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.

Jak wskazałem powyżej, w spółce cichej mamy dwa rodzaje wspólników:
wspólnik jawny — jest to podmiot, który de facto prowadzi działalność gospodarczą tj. podejmuje wszystkie działania dla prawidłowego funkcjonowania biznesu i go reprezentuje.
wspólnik cichy — jest to podmiot, który spełnia zazwyczaj funkcję inwestora tzn. wnosi wkład do spółki przy jednoczesnym braku ujawnienia się w jakikolwiek sposób w strukturach spółki.

Zważywszy na swoją istotę oraz poufny charakter tejże umowy, spółka cicha nie podlega rejestracji w żadnej ewidencji lub rejestrze.

Ze względu na to, że umowa spółki cichej jest umową nienazwaną, regulator nie wprowadził żadnych obostrzeń wobec jej formy. Jednakże, ze względów dowodowych zaleca się, aby taką formę zawarto w formie pisemnej. W jej treści powinno się zawrzeć zapisy dotyczące istoty tejże umowy tzn. klauzule dotyczące obowiązku wniesienia wkładu czy też udziału w zyskach działalności wspólnika jawnego.

Stan prawny: marzec 2023 r.
Fot. pixabay.com