Otrzymanie spadku jest zwykle zjawiskiem korzystnym pod względem majątkowym. Jeśli jest kilku spadkobierców, może dojść do sporu na tle podziału majątku spadkowego. Co można zrobić z majątkiem spadkowym? Jak to przeprowadzić najkorzystniej?
Jakie są możliwości podziału majątku spadkowego?
Nie ma jednej ogólnej zasady dla wszystkich, jak należy dokonywać działu spadku. Zależy to od wielu kwestii i okoliczności. Jednym z najważniejszych czynników jest skład spadku. Inaczej bowiem dzieli się np. pieniądze, a inaczej nieruchomości. Jeśli w skład spadku wchodzą pieniądze, sprawa zwykle jest prosta, jednak największe trudności powstają w przypadku nieruchomości.
Stałą jednak kwestią jest to, iż spadek dzieli się według wielkości udziałów (chyba że strony postanowią inaczej). Wielkość udziałów zaś określona jest w ustawie lub też w testamencie, jeśli dochodzi do dziedziczenia testamentowego. Samo dziedziczenie sprawia, ze spadkobierca otrzymuje np. ½ lub ¼ całego spadku, bez określania, co komu przypada. Spadek jest dzielony stosownie do ilości spadkobierców i ich udziału w spadku, a także, jak wspomniano, zależnie od składu majątku spadkowego.
Jak najlepiej podzielić majątek spadkowy?
Najtrudniejszy przypadek zachodzi wówczas, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, co zachodzi dość często. Nieruchomość najczęściej jest jedna, co przy kilku spadkobiercach potrafi przysporzyć wielu kłopotów i stać się powodem niejednej kłótni.
W przypadku nieruchomości możliwości są następujące :
– fizyczny podział (jeśli jest to możliwe)
– podział do korzystania
– przyznanie nieruchomości jednemu lub więcej spadkobiercom z obowiązkiem spłaty pozostałych
– przyznanie nieruchomości jednemu ze spadkobierców bez obowiązku spłaty
– sprzedaż licytacyjna i podział uzyskanych środków
Czy muszę dokonywać podziału spadku w sądzie?
Nie, nie jest to konieczne. Istnieje możliwość zrobienia tego u notariusza, choć w niektórych przypadkach można i obejść się również bez niego. Przykładowo jeśli składnikiem jest samochód, to spadkobiercy mogą go sprzedać i podzielić się pieniędzmi, albo jeden spadkobierca może na drodze darowizny lub sprzedaży przekazać swój udział w spadku drugiemu spadkobiercy lub kilku spadkobiercom. Jeśli w grę wchodzi nieruchomość, drogi są dwie – dokonanie tego u notariusza lub w sądzie. Można to rozstrzygnąć u notariusza tylko i wyłącznie w przypadku, a mianowicie jeśli strony są zgodne co do sposobu i warunków podziału. Jeśli strony się nie zgadzają, konieczne jest dokonanie podziału w sądzie.
Jak dokonać podziału spadku, gdy spadkobiercy się nie zgadzają?
Jest to jak najbardziej możliwe. Należy w tym celu złożyć w sądzie rejonowym wniosek o dokonanie podziału majątku wspólnego i zniesienie współwłasności. We wniosku tym należy zawrzeć wskazanie, co wchodzi w skład majątku spadkowego oraz przedstawić propozycję podziału. Nie jest ona dla sądu wiążąca, który podejmie decyzję pod ustaleniu, co w danym wypadku jest najlepsze i jak najkorzystniej podzielić spadek.
Powinno się dążyć do podziału fizycznego, jednak często nie jest to możliwe w przypadku nieruchomości (zwłaszcza nieruchomości zabudowanych). W przypadkach domów jednorodzinnych częściej dochodzi do podziału do korzystania. Przykładem może być sytuacja, gdy jest dwóch spadkobierców, jest dom jednorodzinny, jeden z nich otrzymuje do korzystania parter, a drugi pierwsze piętro, co z kolei jest niemożliwe, jeśli chodzi o mieszkania. Bardzo często jeden ze spadkobierców ma zamiar przejąć całą nieruchomość na własność i wnosi o przyznanie jej jemu, zwłaszcza, jeśli dysponuje większością udziałów w nieruchomości, lub jego udziały są większe od pozostałych, czy też np. dysponuje większym majątkiem pozwalającym na spłatę pozostałych spadkobierców. Nie ma przeszkód, aby orzec o przyznaniu nieruchomości na rzecz jednego ze spadkobierców bez obowiązku spłaty, ale pozostali spadkobiercy powinni wyrazić na to zgodę, gdyż nie można pozbawiać spadkobierców udziału w majątku spadkowym bez ich woli. Czasem może dojść do sprzedaży nieruchomości i podziału uzyskanych środków. Dzieje się tak, gdy żaden ze spadkobierców nie chce przejąć nieruchomości lub też spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia.
Otrzymanie spadku często jest korzystne, ale podział majątku spadkowego potrafi przyprawić o ból głowy. Jest to sprawa do załatwienia i przeprowadzenia, niekoniecznie zawsze w sądzie. Trzeba jednak wykazać się dobrą wolą i współpracą między spadkobiercami.
Stan prawny na czerwiec 2022