Czym jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska to całokształt uprawnień i obowiązków rodziców względem dzieci, możliwość podejmowania decyzji w sprawach dotyczących dziecka. Chodzi tu o całokształt jego spraw, czyli zdrowie, leczenie, edukacja, zajęcia dodatkowe, wychowanie, religia, a także jeśli chodzi o majątek dziecka. Nie oznacza to, ze władza ta jest absolutna i nieograniczona, zasadniczo jednak nie jest to kontrolowane, jeśli nie ma podstaw do uznania, że władza nie jest wykonywana w sposób prawidłowy.
Co do zasady wyróżniamy trzy aspekty władzy rodzicielskiej :
– piecza nad osobą dziecka (tu obejmuje wspomniane wyżej aspekty jak edukacja, zdrowie, wychowanie)
– piecza nad majątkiem dziecka
– reprezentacja dziecka
Co z władzą rodzicielską, gdy rodzice nie mieszkają ze sobą?
Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom od urodzenia dziecka aż do chwili osiągnięcia przez nie pełnoletniości. Dotyczy to nie tylko rodziców pozostających w związku małżeńskim lub też nieformalnym, ale również i tych, którzy się rozstali, czyli są w rozłączeniu. Władza rodzicielska przysługuje z mocy prawa nie ma potrzeby wydawania w tej sprawie jakiegoś orzeczenia. Ma ona taki sam zakres dla obojga rodziców, jednakże w związku z tym często powstają różne problemy i kontrowersje. Zazwyczaj (rzadko zdarza się, aby było inaczej) dziecko zamieszkuje z jednym z rodziców, więc to ten z rodziców sprawuje bieżącą pieczę nad osobą dziecka, dba o jego wychowanie i kształcenie, o jego zdrowie. Jeśli rodzice współpracują ze sobą, działają zgodnie, nie ma żadnego problemu i nie trzeba również angażować sądu.
w razie sporów może stać się konieczne wszczęcie postępowania celem uregulowania tej sytuacji i zniwelowania sporów. Wiele osób żywi błędne przekonanie, że z założenia dziecko ma mieszkać z matka, a ojciec ma wówczas ograniczoną władzę rodzicielską. Dopóki sąd nie postanowi inaczej, obydwoje rodzice mają takie same prawa i taki sam zakres władzy rodzicielskiej. Nie ma przeszkód natury prawnej, by sprawowali ją obydwoje. Jeśli dochodzi do rozwodu, sąd w wyroku orzekającym rozwód rozstrzyga o tym, komu i w jakim zakresie przysługuje władza rodzicielska, z kim dziecko ma mieszkać, a także kto i w jakiej wysokości będzie płacić alimenty na dziecko lub dzieci.
A co jeśli rodzice nigdy nie byli małżeństwem?
Wówczas, jeśli rodzice z rożnych powodów nie mogą lub nie chcą ze sobą współpracować, każde z nich ma prawo do złożenia do sądu wniosku o uregulowanie kwestii związanych z władzą rodzicielską, albo też o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, a konkretnie z którym z rodziców ma mieszkać. Jeśli sąd orzeknie, że dziecko będzie mieszkać z matką lub ojcem,nie oznacza to automatycznie, że drugiemu rodzicowi ograniczy się władzę rodzicielską, ale jest to możliwe.
Nie określono wprost katalogu sytuacji, kiedy może dojść do ograniczenia władzy, gdyż są różne sytuacje i trudno przewidzieć wszystkie okoliczności i przypadki, które mogą doprowadzić do uznania, że wymaga tego dobro dziecka. Sąd podejmuje taką decyzję, jeśli uzna, że dobro dziecka jest zagrożone. Mogą to być różne sytuacje, np. przypadki alkoholizmu, choroby, nieporadności rodzica, problemów wychowawczych. Zasadniczo chodzi o sytuację, kiedy władza rodzicielska jest wykonywana w sposób niewłaściwy i zagraża to dobru dziecka
W sytuacji, kiedy rodzice są w sporze, sąd nieraz decyduje się na ograniczenie władzy drugiego rodzica do decydowania np. o istotnych sprawach leczenia i kształcenia, ale musi uznać, że jest to uzasadnione i przede wszystkim zgodne z dobrem dziecka.
W sprawach związanych z władzą rodzicielską, podstawową i najważniejszą zasadą jest kierowanie się dobrem dziecka. Życzenia rodziców i ich animozje schodzą na dalszy plan.
Stan prawny : czerwiec 2022