Moment, gdy stajemy przed decyzją o przyjęciu spadku, to często czas pełen mieszanych uczuć i rozterek. Z jednej strony, jesteśmy obciążeni żalem po stracie bliskiej osoby, a z drugiej – musimy zmierzyć się z formalnościami i obowiązkami związanymi z dziedziczeniem. Warto poznać zasady i konsekwencje związane z przyjęciem spadku na gruncie prawa polskiego, aby podjąć przemyślaną i świadomą decyzję, która może znacząco odbić piętno na naszej przyszłości.
Przyjęcie spadku może odbyć się na trzy sposoby: przyjęcie spadku wprost, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzucenie spadku. Wynika to wprost z treści art. 1012 Kodeksu Cywilnego:
Art. 1012. Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Przyjęcie spadku wprost-ten sposób charakteryzuje się tym, iż “spadkobierca odpowiada za długi bez żadnych ograniczeń i z całego swojego majątku” (G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 1012). Oznacza to nie mniej i nie więcej, że w przypadku, jeżeli spadkodawca miał zaciągnięte zobowiązania, o których istnieniu nie wiedzieliśmy, a przyjęliśmy spadek wprost — to odpowiadamy za jego dług w całości — nawet jeżeli pasywa przekraczają wysokość aktyw. Przykładowo — jeżeli dostaliśmy 100 zł spadku, który przyjęliśmy wprost, a długi spadkodawcy wynoszą 150 zł, to musimy oddać wierzycielowi z własnego majątku 50 zł.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza — ta forma oświadczenia woli powoduje, że “spadkobierca odpowiada natomiast do wartości stanu czynnego spadku (pro viribus hereditatis)” (G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 1012). Wracając do kazusu z poprzedniego punktu — w takim przypadku, jeżeli w spadku mamy 100 zł aktyw, zaś pasywa wynoszą kwotę 150 zł — to odpowiadamy wobec wierzyciela tylko do wysokości 100 zł. Kwota 50 zł nie może zostać zaspokojona z naszego majątku.
Odrzucenie spadku – “skutkuje rezygnacją ze spadku ex tunc (a więc z mocą od daty otwarcia spadku), a zatem odrzucający nie nabywa żadnych aktywów ani pasywów składających się na spadek” (G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 1012).
Stan prawny: czerwiec 2023 r.
Fot.unsplash.com