Zaznacz stronę

Jednoosobowa działalność gospodarcza nie jest odrębnym bytem prawnym, ale jest ściśle związana z osobą swojego właściciela. Z chwilą śmierci przedsiębiorcy przestaje również istnieć przedsiębiorstwo, a staje się ono przedsiębiorstwem w spadku.

Przedsiębiorstwo w spadku, to wszystkie składniki niematerialne i materialne służące do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci oraz nabyte przez zarządcę sukcesyjnego – od dnia śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Jeżeli w chwili śmierci przedsiębiorcy przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 kodeksu cywilnego stanowiło w całości mienie przedsiębiorcy i jego małżonka, przedsiębiorstwo w spadku obejmuje całe to przedsiębiorstwo.

Kto jest właścicielem przedsiębiorstwa w spadku?

Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku może być :

  • spadkobierca ustawowy, testamentowy lub windykacyjny,
  • małżonek przedsiębiorcy, jeśli w chwili śmierci, firma stanowiła w całości mienie małżonków i gdy małżonek posiadał udział w przedsiębiorstwie w spadku,
  • nabywca udziału w przedsiębiorstwie. – osoba, która nabyła firmę, po śmierci przedsiębiorcy bezpośrednio od spadkobiercy lub małżonka

Wielkość udziałów w przedsiębiorstwie zależy od wysokości udziałów spadkobierców w masie spadkowej. Ten udział może wynosić zarówno ½, jak i  /10, a to zależy od ilości spadkobierców, ich stopnia pokrewieństwa ze spadkodawcą.  

Czy można zapisać przedsiębiorstwo w spadku?

W sytuacji, gdy przedsiębiorca posiada majątek, który obejmuje nie tylko przedsiębiorstwo, przedmioty służące do prowadzenia działalności gospodarczej, ale również na przykład nieruchomości lub majątek ruchomy (chociażby pojazdy) i chce go rozdzielić między spadkobierców, powinien skorzystać z zapisu windykacyjnego,. Powołanie spadkobiercy oznacza bowiem powołanie do całości spadku, a zapis windykacyjny daje możliwość zapisania określonego składnika majątkowego określonej osobie. Nie ma możliwości zapisania samego przedsiębiorstwa, bo jeśli spadkobierca chce kontynuować działalność, powinien założyć nową, pod własnym nazwiskiem, ale można dokonać zapisu przedmiotów służących do prowadzenia działalności.

Czym jest zarząd sukcesyjny?

Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego kierowania przedsiębiorstwem, po śmierci przedsiębiorcy. Daje następcom prawnym czas na podjęcie decyzji, czy chcą kontynuować działalność na własny rachunek, sprzedać firmę, czy ją zamknąć. Zarząd wykonuje zarządca sukcesyjny, który jest odpowiedzialny za prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu uregulowania formalności spadkowych, w szczególności za umowy z pracownikami, kontakty z kontrahentami, sprawy podatkowe czy ZUS. Zarząd wygasa w terminie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Z ważnych powodów sąd może przedłużyć ten okres, na czas nie dłuższy niż 5 lat.

Jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony przed śmiercią przedsiębiorcy, zarządcę sukcesyjnego może powołać, w ciągu dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy:

  • małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku
  • spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek
  • spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek
  • zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku

Kwestia dziedziczenia przedsiębiorstwa jest sprawą, którą warto rozważyć wcześniej, aby wybrać najbardziej optymalne rozwiązanie z punktu widzenia dalszego ewentualnego prowadzenia działalności.

Stan prawny : październik 2022