Jazda pod wpływem alkoholu stanowi jedno z najczęstszych przestępstw w Polsce. Jak wskazują statystyki ujawnione przez Biuro Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, w ubiegłym roku zatrzymano ponad 92 324 nietrzeźwych kierowców. Skala tego przestępstwa w naszym kraju jest nadal przytłaczająca, chociaż jeżeli mielibyśmy doszukiwać się jakichkolwiek pozytywów, to można zauważyć, iż w porównaniu do 2023 r., kierowców prowadzących na “podwójnym gazie” było mniej o około 3%.
Można zakładać, że powyższe statystyki, dotyczą tylko tych kierowców, którzy prowadzili pojazd mechaniczny “na drodze” tzn. w przestrzeni publicznej, bowiem wątpię, żeby policja dokonywała kontroli trzeźwości kierowcy na terenie prywatnej posesji. W związku z powyższym, spróbujmy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy w sytuacji, gdy osoba znajdująca się w stanie nietrzeźwości, prowadzi pojazd mechaniczny na terenie własnej posesji, wypełnia znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 Kodeksu Karnego? Kluczowym zagadnieniem w tej kwestii jest interpretacja pojęcia „ruchu lądowego”.
Treść przepisu
Zgodnie z art. 178a § 1 k.k.:
„Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
Z powyższego wynika, że aby przypisać sprawcy odpowiedzialność karną, konieczne jest spełnienie dwóch warunków: prowadzenie pojazdu mechanicznego oraz poruszanie się nim w ruchu lądowym. Kluczowe znaczenie ma zatem określenie, czy teren prywatnej posesji, np. podwórko, można uznać za miejsce ruchu lądowego.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego
1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2025 r., sygn. I KK 496/24
W sprawie P.K. sądy pierwszej i drugiej instancji uznały go za winnego prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości na terenie własnego podwórka. Sąd Najwyższy uchylił jednak ten wyrok, wskazując, że przestępstwo określone w art. 178a § 1 k.k. może być popełnione w każdym miejscu, gdzie odbywa się ruch pojazdów. Nie wystarczy jednak samo istnienie drogi lub podwórka – konieczne jest faktyczne wykorzystywanie tego miejsca do ruchu lądowego.
W tej konkretnej sprawie P.K. prowadził samochód na zamkniętym podwórku, które nie było ogólnodostępne i nie służyło do ruchu publicznego. Sąd Najwyższy podkreślił, że analiza powinna uwzględniać faktyczne wykorzystanie miejsca, a nie jego formalny status. W rezultacie uznał, że w tym przypadku podwórko nie spełniało warunków miejsca ruchu lądowego, co oznaczało, że czyn P.K. nie wypełnił znamion przestępstwa.
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012 r., sygn. V KK 358/11
Podobne stanowisko zostało przyjęte w sprawie Alojzego D., który prowadził pojazd mechaniczny na terenie swojego gruntu rolnego. Sąd Najwyższy uznał, że grunt rolny, podobnie jak podwórko przydomowe, nie może być uznany za miejsce, gdzie odbywa się ruch lądowy, ponieważ ruch na takim terenie jest sporadyczny i obejmuje jedynie wąskie grono użytkowników. W konsekwencji oskarżony został uniewinniony.
Podsumowanie
Ostatecznie, choć prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości jest surowo karane, nie można automatycznie uznać, że każda jazda pod wpływem alkoholu stanowi przestępstwo. Jeśli odbywa się ona na terenie zamkniętym, niedostępnym dla innych uczestników ruchu, wówczas nie spełnia ona znamion czynu zabronionego określonego w art. 178a § 1 k.k.
Stan prawny: marzec 2025 r.
Fot. unsplash.com