Istnieje kilka sposobów nabycia własności. Może do tego dojść nie tylko wskutek dziedziczenia, sprzedaży czy darowizny, ale czasem również poprzez zasiedzenie. Wielu z nas kojarzy tak intuicyjnie, o co w tym chodzi, ale warto przybliżyć niektóre aspekty tej instytucji.
Czym konkretnie jest zasiedzenie?
Główna idea, najważniejsza zasada jest taka, iż posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem, może nabyć jej prawa własności o ile posiada nieruchomość nieprzerwanie przez określony prawem czas. Posiadacz samoistny musi posiadać nieruchomość przez odpowiednio długi czas, a z drugiej strony nie doświadczać przy tym przeszkód ze strony właściciela. Zasiedzenie to poniekąd skutek tego, że właściciel nie interesuje się swoją nieruchomością, a za to ktoś inny się nią zajmuje i z niej korzysta.
Jak długi okres jest potrzebny do zasiedzenia?
W kodeksie cywilnym można spotkać dwa terminy – 20 lat, jeśli posiadacz jest w dobrej wierze, a 30 jeśli w złej. Ustalenie początkowego terminu, od kiedy zaczyna biec zasiedzenie, jest niezwykle istotne, gdyż sąd nie może mieć wątpliwości, że okres zasiedzenia już upłynął. Często jest to data, kiedy posiadacz z tego czy innego powodu objął ją w swoje władanie.
Co to znaczy posiadanie samoistne?
Posiadanie może występować w dwóch postaciach – jako posiadanie samoistne i posiadanie zależne. Najemca jest posiadaczem zależnym. Wykonuje swoje prawo nie tak jak właściciel, ale jedynie w ograniczonym zakresie – ograniczonym treścią umowy najmu.
Posiadacz samoistny to posiadacz rzeczy, który włada rzeczą jak właściciel. Taki posiadacz ma wolę zatrzymania rzeczy dla siebie tak jak gdyby rzecz była jego własnością Posiadanie samoistne powinno być zamanifestowane na zewnątrz, otoczenie powinno również traktować tego posiadacza jak właściciela. Często przejawia się to w pełnym korzystaniu z nieruchomości, a z drugiej strony w ponoszeniu kosztów związanych z jej utrzymaniem.
Co muszę zrobić, by dokonać zasiedzenia?
Aby doszło do zasiedzenia, należy złożyć w sądzie wniosek o zasiedzenie. We wniosku trzeba wskazać właścicieli, którzy powinni wziąć udział w postępowaniu jako uczestnicy, podać numer działki, księgi wieczystej, opisać całą sytuację, podać dowody, wskazać, od kiedy wnioskodawca zachowuje się jak właściciel, od kiedy przejął nieruchomość w posiadanie. Do wniosku należy dołączyć wypis i wyrys z mapy ewidencyjnej, odpis z księgi wieczystej, dowód wniesienia opłaty oraz dowody niezbędne do wykazania zasiedzenia.
Jakie dowody powinienem przedstawić?
Nie ma określonego katalogu dowodów, ale niewątpliwie powinny być one wystarczające, aby sąd stwierdził zasiedzenie. Warto wykazać, jak długo się tam mieszka, od kiedy jest się posiadaczem nieruchomości, a także ową fizyczną manifestacją zachowywania się jak właściciel. Często przedstawia się dowody opłacania podatków od nieruchomości, rachunków za prąd czy wodę oraz dowodów dokonywania nakładów w postaci remontów, czy też osiągania korzyści (np. przy nieruchomościach rolnych). Dobrym pomysłem jest też przedstawienie dowodu z zeznań świadków, przykładowo sąsiadów, którzy zeznają, od kiedy wnioskodawca tam mieszka, czy zachowywał się jak właściciel, czy korzystał z nieruchomości, ponosił koszty utrzymania itp.
Czy muszę wnieść opłatę?
Od wniosku o zasiedzenie pobiera się opłatę w wysokości 2000 zł. Jeśli wnioskodawca nie jest w stanie jej ponieść, może złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych wraz z formularzem oświadczenia o stanie majątkowych, dochodach i wydatkach.
Postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia czasem potrafi być długotrwałe i skomplikowane, ale jeśli wniosek zostanie odpowiednio sporządzony, a dowody będą potwierdzać okoliczności potwierdzające zasiedzenie, jest szansa, że sprawa zostanie zakończona na jednym posiedzeniu.
Stan prawny na czerwiec 2022